Dag 38: over Almere en de voedsel-elite

Donderdag is het de Dag van de Duurzaamheid. Met duizenden georganiseerde en individuele activiteiten vieren mensen op allerlei plekken in Nederland dat duurzaamheid leeft. Dat geen kabinet of financiële crisis ons ervan kan weerhouden vrolijk door te gaan met de samenleving duurzamer te maken. Eenvoudigweg omdat het leuk is, bevrediging geeft dingen buiten de gebaande paden om zelf te organiseren en er soms ook geld aan te verdienen is. Almere speelt een klein beetje een hoofdrol in dit hele spektakel. Hier komen meer dan 100 elektrische auto’s bijeen die vanaf allerlei plekken in een soort Elektrische Elfstedentocht die ochtend gaan rijden. ’s Avonds voegen zich daar nog wat invloedrijke types bij uit de Trouw duurzame top 100 voor een diner dat Urgenda met de Youth Food Movement organiseert. Alle reden dus voor mij om alvast het culinaire gehalte van Almere te verkennen. En waar kan dat beter dan bij ‘eetschrijver’ Gerrit-Jan Groothedde thuis?



“Almere is een hele fijne plek om te wonen”, beaamt Groothedde. “Maar het is wel jammer dat er niks te eten te krijgen is”. Dit bedoelt de culinair journalist en –blogger natuurlijk niet letterlijk, maar wie hem een beetje kent snapt wat hij bedoelt. Echt eten. Kwaliteitseten. Mooie verse seizoensproducten of sappig vlees. Helaas is de gemiddelde inwoner van Almere aangewezen op het in zijn ogen belabberde assortiment van de supermarkt. Groothedde maakte er een sport van om een jaar lang zo min mogelijk bij de supermarkt te komen, maar geeft toe dat dit bijna onmogelijk is. Dat zou namelijk betekenen dat hij veel autokilometers zou gaan maken om aan spullen te komen. En dat wil hij nu ook weer niet, want hij heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan.

We behelpen ons dus nog even met wat er in Almere en omstreken voorhanden is. Als ik een blik werp op de grote open keuken waar Groothedde met twee ovens in alle rust een duurzaam maal aan het bereiden is met pompoen, aardappel, savooiekool en varkensvlees, dan valt dat geloof ik nog wel mee. Maar wij zijn, zo leer ik van hem, lid van een voedsel-elite. “Bij zo’n 85% van de Nederlander is er een enorme desinteresse in eten”, treurt Groothedde. “Nederland lijkt wat eten betreft op de Sovjet Unie in de jaren zeventig. Als iedereen zijn eten net zo zou kiezen als zijn auto, dan reden we allemaal in een tweedehands Lada. Waarom hebben we in alle soorten producten diversiteit en keuze, maar niet bij eten? Het is de basis van ons economisch systeem!”.


We moeten naar zijn smaak ook gewoon meer geld gaan uitgeven aan ons eten. Onze volksaard is verpest door de Huishoudscholen die begin 20ste eeuw tot ver in de jaren ’60 waren gefixeerd op zuinigheid. “Nederlanders zijn gierig. Supermarkten concurreren alleen maar op prijs. 92% van de voedingsmarkt is in handen van een handjevol supermarkten. En dus gaan producenten alleen maar sneller en goedkoper produceren. Dat is een van de meest onduurzame dingen die je kunt doen. We hebben er ons culinair erfgoed mee om zeep geholpen. We hadden in de jaren zestig prachtige hoogstam kersenteelt in Nederland. Die is verdwenen doordat supermarkten de kersen goedkoper uit Griekenland konden halen. “ Ook de vleessector is naar zijn smaak volledig verpest. “Je kan geen vlees produceren voor € 5,99 per kilo.”

Maar wat dan wel? “Ik geloof erin dat een goed geïnformeerde elite van kritische consumenten het anders gaat doen en dat dat langzaam doorsijpelt naar andere groepen in de samenleving toe. Internet speelt een rol in het kanaliseren van de vraag naar en het aanbod van kwaliteitsvoedsel. Maar alles staat of valt met de distributie. Er zijn kleine groepen producenten en consumenten die het anders willen. Er moeten plekken komen waar die elkaar kunnen bereiken, door het hele land. Kan de Boerenbond daar geen rol in spelen? Van zo’n coöperatie zijn al die boeren lid. Zorg dan dat ze minder als tuincentrum fungeren en meer als distributieplek van verse kwaliteitsproducten.” En zo hadden we op een doordeweekse avond in Almere onder het genot van een smakelijk maal toch bijna het voedselvraagstuk opgelost. Misschien gaan we dat donderdag, met de duurzame elite, ook echt doen…


Leermomenten van de dag


• Ik zou van Gerrit-Jan willen leren hoe je relaxed een viergangenmaaltijd kunt koken met een ijzeren precisie. Als ik ontspan tijdens het koken dan verpietert alles.

• Ik had me nog niet eerder zo beseft dat het gebrek aan keuze in voedsel zo’n economisch probleem vormt. In Amsterdam voel je dat niet zo, maar in Almere des te meer.

• De term elite kan afstand scheppen. Misschien moeten we praten over voorlopers.